Ο έρωτας λάμπει στο σκοτάδι
Δεν θέλουν όλοι τα ίδια πράγματα. Ένας θέλει πολλά χρήματα, άλλος πολλά παιδιά, ο διπλανός πολλές γυναίκες, ο γείτονας μια και καλή. Οι επιθυμίες είναι τόσες όσες και οι άνθρωποι και ακόμα περισσότερες. Υπάρχουν ωστόσο δύο τρια πραγματάκια τα οποία θέλουν οι πάντες. Από τους πρωτόγονους ως τους πιο εξελιγμένους σε όλα μήκη και τα πλάτη της ιστορίας.
Όλοι θέλουν να νιώθουν ασφαλείς, να τους φέρονται δίκαια και να είναι ελεύθεροι. Ασφάλεια, δικαιοσύνη, ελευθερία. Οι τρείς σωματοφύλακες κάθε κοινωνικής οργάνωσης μεγάλης ή μικρής. Τους ξέρουμε, τους αγαπάμε, τους ψάχνουμε. Μια τους βρίσκουμε μια τους χάνουμε, κανένας δεν μπορεί να πει με σιγουριά ότι τους γνωρίζει στ΄αλήθεια.
Ο τρίτος είναι και ο πιο φευγάτος αν και γένους θηλυκού. «Η ελευθερία είναι η πιο αφηρημένη έννοια απ’ όλες» Είπε μια φορά ένας καθηγητής στο λύκειο και μου φάνηκε παράξενο. Τι πάει να πει αυτό; Eλευθερία σημαίνει να… είσαι ελεύθερος. Να μην είσαι στην φυλακή. Αν ήταν τόσο απλό…
Πρόβλημα ανάλογο με το ερώτημα τι είναι ο θεός. Τουλάχιστον για αυτήν είμαστε λίγο-πολύ σίγουροι ότι υπάρχει. Πολλοί σπουδαίοι έχουν προσπαθήσει να βρούν ποιά είναι και τι καπνό φουμάρει. Ένας γερμανός προφέσορας είπε ότι υπάρχει μια αρνητική και μια θετική. Στην πρώτη απουσιάζει ο καταναγκασμός. Στην ουσία είναι η κατάσταση όπου κάνεις ότι θέλεις και όποιον πάρει ο χάρος. Στην δεύτερη η κοινωνική οργάνωση είναι έτσι δομημένη ώστε να μπορείς να αναπτύξεις τα ταλέντα σου και να κυνηγήσεις την ιδέα του αγαθού όπως εσύ την αντιλαμβάνεσαι χωρίς να βλάπτεις κάποιον άλλο.
Αυτή η πρόταση έλυσε μερικά προβλήματα αλλά δημιούργησε καινούργια. Οι παραχωρήσεις που κάνω προκειμένου να υπάρχει χώρος για όλους στην δημόσια σφαίρα επεκτείνονται και έξω από αυτήν; Πόση ελευθερία έχω στην ιδιωτική μου ζωή;
Φαίνεται να υπάρχουν πολλές ελευθερίες. Πολιτικές, κοινωνικές, ατομικές. Στον δυτικό κόσμο έχουμε κάπως βελτιωθεί. Κάποτε ήσουν υποχρεωμένος να ζήσεις όπως διέταζαν οι παραδόσεις και ο εκάστοτε ηγεμόνας. Αν διαφωνούσες μπορούσες μόνο να πεθάνεις ελεύθερος κι’ ωραίος. Τώρα τελευταία μπορείς να κάνεις και πολλά άλλα ευτυχώς. Επιλέγεις τον αρχηγό σου, γίνεσαι ο ίδιος αν τα λες ωραία, έχεις γνώμη που δεν αρέσει σε όλους, κάνεις όποια δουλειά κρίνεις ότι σου ταιριάζει. Για τα κεντρικά θέματα του δημόσιου βίου δεν διαφωνούμε πολύ πια. Οι βασιλιάδες έχασαν τα κεφάλια τους, οι φασίστες έγιναν στάχτη (όχι όλοι), οι κομμουνιστές φόρεσαν κοστούμια. Δημοκρατία, κράτος δικαίου, οικονομία της αγοράς.
Περιέργως, οι ατομικές ελευθερίες δείχνουν να έρχονται τελευταίες σε σημασία. Πρώτα μάθαμε να ψηφίζουμε, αργότερα να παίρνουμε άδεια μετ’ αποδοχών, τελευταία να διαλέγουμε ποιόν θα παντρευτούμε. Υπάρχουν ακόμα διάφοροι που θέλουν να έχουν γνώμη για την ιδιωτική ζωή των άλλων, ειδικά για το τι συμβαίνει στην κρεβατοκάμαρα τους. Στο 99% της ιστορίας του ανθρώπινου πολιτισμού η ερωτική ελευθερία ήταν ζητούμενο. Κρυφό και ανομολόγητο.
Τι παράξενο αλήθεια. Κάτι που το θέλουν όλοι χωρίς εξαίρεση να αποτελεί τόσο μεγάλο πρόβλημα για τόσο πολύ καιρό. Ο μεγάλος Βιεννέζος ψυχίατρος το είπε καθαρά αν και λίγοι το κατάλαβαν. Η σεξουαλική καταπίεση προκαλεί νεύρωση. Ο άνθρωπος που δεν έχει την ερωτική ζωή που θέλει τρελαίνεται. Όλοι οι ψυχίατροι του κόσμου από το ίδιο ξεκινάνε: από σεξ πως πάμε; Στην καλή περίπτωση το ρίχνεις στο φαί, στην χειρότερη παίρνεις ένα όπλο και καθαρίζεις κόσμο. Το ένστικτο του θανάτου επικρατεί του ενστίκτου της ζωής. Δεν είναι και πυρηνική φυσική. Πρέπει να είσαι ελεύθερος να διαθέσεις το εαυτό σου όπως εσύ κρίνεις. Να βγείς έξω στα λαμπερά φώτα να πειραματιστείς, να αγνοήσεις κανόνες, παραδόσεις, απαγορευτικά. Να βρείς τι σου πάει, τι όχι, να το κάνεις ώσπου να χορτάσεις. Η ψυχική μας ισορροπία εξαρτάται από αυτό. Λέει ο γιατρός.
Κι’ όμως, παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στα μέρη μας η πλειοψηφία των ανθρώπων στον κόσμο δεν έχει αυτήν την τόσο κρίσιμη ελευθερία. Οπότε, τι κάνουμε τώρα; Tίποτα το δύσκολο. Λέμε τα νέα σε όσους δεν τα άκουσαν και τραγουδάμε μέχρι τέλους: «make love not war».
Ο ποιητής με τα στρογγυλά γυαλιά το κατάλαβε νωρίς. Αυτό είναι τόσο απλό.